مفهوم تقوا و کاربرد آن در قرآن کریم

نویسنده

  • سید ناصر صفری
چکیده مقاله:

 پژوهشى درباره معناشناسى واژة »تقوا« در قرآن کریم است. واژة تقوا و کلمات هم‌خانواده آن در مجموع 258 بار به دو گونه فعلى و اسمى در قرآن استعمال شده است. نویسنده پس از بررسى ریشه‌هاى آن، به تبیین مفهومى و بررسى جنبه‌هاى صرفى کلمات مانند: »تقاة«، »واق«، »تقیّا«، »اتقى« و »المتقون« و همچنین نوع کاربرد آنها در قرآن پرداخته است. و در پایان نتیجه گرفته است: 1- مراد از »تقوا« در قرآن همواره یک معنى و مفهوم مشخص و قالبى نیست، بلکه زمینه‌هاى گوناگون و جنبه‌هاى کاربردى آن، در تعیین مراد نقش مؤثرى داشته و به معنى و مفهوم آن شکل خاصى مى‌بخشد.  2- »تقوا« در قرآن، زمینه‌ها و موارد متعددى دارد و همواره منحصر به »تقواى الهى« نیست. 3- »تقواى الهى« نیز به نوبه خود، زمینه‌هاى گوناگونى دارد که شناخت این زمینه‌ها با مراجعه به آیات مربوطه قابل بازیابى است. 4- »تقواى الهى« (به طور مطلق( به معناى خویشتن بانى از عذاب خدا به وسیله اطاعت از اوامر الهى و ترک نواهى اوست. 5- دست‌یابى و وصول به »تقوا« راه‌ها و ابزار گوناگونى دارد که با مراجعه به آیات مربوطه و قراین موجود در آنها مى‌توان آنها را شناسایى کرد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی معناشناختی کاربرد مفهوم «رزق» در قرآن کریم

یکی از مفاهیم پرکاربرد در قرآن کریم مفهوم «رزق» است. رزق در برخی اوصاف خدا ازجمله «الرزّاق» تجلی می‌یابد و با برخی مفاهیم اساسی در نظام معنایی قرآن کریم پیوند دارد. در این نوشتار سعی شده است با روش اسنادی - کتابخانه‌ای و با توجه به بافت زبانی و دقت در مقتضای آیات، روابط مفهومی رزق با دیگر مفاهیم همنشین و جانشین در قرآن کریم، تحلیل و تبیین معناشناختی شود. روابط همنشینی مفهوم رزق براساس فاعل رزق، ...

متن کامل

بررسی مفهوم «عدل» و مترادفات آن در قرآن کریم

حقیقت «عدل» به جهت فطری بودنش، از دیرباز جزء مهمترین مفاهیم بنیادی و دغدغه‌های زندگی بشر و ادیان الهی بوده است. قرآن کریم نیز به عنوان چراغ هدایت انسان ها، این آموزه را در همه‌ی ابعاد زندگی مورد تأکید قرار داده است. در برخی از آیات با بهره گیری از تمثیل ها، به توضیح و تبیین هر چه بیشتر این مفهوم پرداخته شده است. از سوی دیگر فراوانی آیات عدل و کلمات مترادف آن، بیانگر اهمیت جایگاه این مفهوم در قر...

متن کامل

مفهوم و مراتب ولایت در قرآن کریم

ولایت، یکی از محورهای مهم بحث های قرآن است که به تمامی مراتب، مفاهیم و اقسام آن پرداخته شده است. گاهی ولایت، تصدی و سرپرستی را در شعاع محدود مطرح می کند و گاهی دایره ای وسیع و گسترده را شامل می شود مانند ولایت تکوینی خداوند بر هستی و یا ولایت تشریعی خداوند و پیامبر و امامان معصوم در قانون گذاری و فرمان روایی بر جامعه، در جایی مسلمانان را از پذیرفتن ولایت و سرپرستی غیر مسلمانان بر حذر می دارد و ...

متن کامل

مفهوم و مراتب ولایت در قرآن کریم

ولایت، یکی از محورهای مهم بحث های قرآن است که به تمامی مراتب، مفاهیم و اقسام آن پرداخته شده است. گاهی ولایت، تصدی و سرپرستی را در شعاع محدود مطرح می کند و گاهی دایره ای وسیع و گسترده را شامل می شود مانند ولایت تکوینی خداوند بر هستی و یا ولایت تشریعی خداوند و پیامبر و امامان معصوم در قانون گذاری و فرمان روایی بر جامعه، در جایی مسلمانان را از پذیرفتن ولایت و سرپرستی غیر مسلمانان بر حذر می دارد و ...

متن کامل

شناسایی مسائل فرهنگی در فرایند خط‌مشی‌گذاری در پرتو آیات قرآن کریم و بر پایۀ تقوا

هدف: هدف محققان در این پژوهش، شناسایی، دسته‌بندی و اولویت‌بندی مسائل فرهنگی در‌ فرایند خط‌مشی‌گذاری با توجه به آموزه‌های اجتماعی قرآن کریم بود. روش: جامعۀ آماری تحقیق را خبرگان و فقهای برگزیدۀ دینی در مقطع خارج فقه تشکیل می‌دهند که از بین آنها بر ...

متن کامل

مفهوم شناسى «عبرت» در قرآن کریم

مفهوم شناسى واژگان قرآنى از دانش هایى است که پرداختن به آن با شیوة صحیح « عبرت » علمى مى تواند در علوم قرآنى و تفسیر، بسیار راه گشا باشد. به این منظور واژة را، که در قرآن کریم و روایات معصومین:، بسیار به کار برده شده است، گزینش کردیم. علت این انتخاب نیز فرمان خداوند با الفاظ و عبارات متفاوت به مردم است. دقّت و تأمّلى که در آیات قرآن نهفته شده و تنها با عبرت گرفتن از آ نها آشکار م ىشود و بر دل خرد...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 1  شماره 4

صفحات  251- 268

تاریخ انتشار 1996-02-20

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023